تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای در چیست؟
شیر پروانه ای و شیر توپی از پرمصرف‌ترین ولوها هستند که در دسته شیرآلات صنعتی قرار می‌گیرند. از شیرآلات صنعتی مانند شیر توپی و شیر پروانه‌ای از گذشته تا به امروز در خطوط پایپینگ صنعتی و ساختمانی برای انواع سیال با دما و فشار کاری مختلف استفاده شده است.
در این مقاله ما قصد داریم تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای و شباهت های انواع شیر پروانه ای و شیر توپی بپردازیم تا بتوانیم ولوهای موردنیاز خود را به‌درستی انتخاب کنیم.
شیر پروانه‌ای و شیر توپی هر 2 دارای عملکرد باز و بست 90 درجه یا یک چهارم هستند به این صورت که با گردش 90 درجه دیسک توسط شفت جریان سیال کنترل مگیردد.
هر 2 این ولوها قابلیت باز و بست به صورت اهرمی دستی، گیربگسی و پنوماتیک موتور خور و برقی را دارند و می‌توان گفت از این جیث با یکدیگر مشابه هستند.
شیر پروانه ای چیست؟
تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای
شیر پروانه ای که به آن در زبان انگلیسی BATTER FLY VALVE گفته می‌شود، از دسته شیرآلات یک‌چهارم هستند که با گردش 90 درجه ربع گرد باز و بسته می‌گردد.
اتصال این شیرها به خطوط پایپینگ به صورت اتصال ویفری بین فلنجی، لاگ، فلنج دار و با عملکرد باز و بست اهرمی دستی و گیربگسی و پنوماتیک موتور خور از سایز 1 اینچ تا 36 اینچ عرضه می‌گردد.
اب بند این شیرها به صورت تفلونی، فلز به فلز، و لاستیکی صورت می‌گیرد که هر کدام از شیرهای پروانه ای بسته به نوع متریال که می‌تواند چدنی، استیل 316 و 304، و الومینیوم برنز و تفلونی باشد برای سیال‌ها و شرایط مختلف تولید می‌گردد. شیر پروانه ای با فشار کاری PN10، PN16، CL150، CL300، CL600 عرضه می‌گردد.
شیر توپی چیست؟
تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای
شیر توپی یا همان BALL VALVE یکی از پرمصرف‌ترین شیرآلات صنعتی که است که در خطوط پایپینگ صنعتی کاربرد دارد.
عملکرد شیر توپی فلنج دار و دنده‌ای به‌صورت 90 درجه ربع گرد می‌باشد. اتصال شیر توپی به خطوط پایپینگ به صورت اتصال جوشی، دنده ای، و فلنج دار صورت می‌گیرد.
ما انواع زیادی از شیرهای توپی را داریم که هر کدام برای شرایط مختلفی عرضه می‌گردد. به طور مثال: شیر توپی دو تیکه و سه تیکه فلنج دار با ترینیون، شیر توپی دو تیکه و سه تیکه دنده ای، شیر توپی موتور خور پنوماتیک، شیرهای توپی فلنج دار از سایز 2/1 تا 36 اینچ با کلاس کاری 150 و 300 و 600 و 900 و 1500 و 2500 به صورت رینگی و ریس فیس با برندهای اروپایی و چینی عرضه می‌گردد.
متریال تولید این شیرهای می‌تواند از جنس استنلس استیل، چدنی، فولاد ضد زنگ، دابلکس، مونل، اینکونل، LF2، LCC، LCB، باشد.
تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای
تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای
شیرهای توپی به صورت فورج و ریختگری تولید می‌گردد و به‌خاطر حجم بیشتری که دارند نسبت به شیرهای پروانه‌ای دارای وزن بیشتری هستند، عملکرد باز و بست در شیرهای پروانه‌ای به نسبت سریع‌تر از شیرهای توپی اتفاق میفتد، اتصال شیرهای پروانه‌ای به خطوط پایپینگ سریع‌تر و آسان‌تر صورت می‌گیرد، قیمت شیر های پروانه‌ای به نسب شیرهای توپی ارزان تراست و در سایزهای بالا استفاده از شیر پروانه‌ای بسیار مقرون به صرفه‌تر است، شیرهای پروانه‌ای بیشتر از طریق لاینرهای آب‌بند خود دچار نشتی می‌گردد، اما شیرهای توپی آب‌بند بهتری دارد و درصد نشتی در آنها بسیار پایین‌تر است.
شیرهای پروانه‌ای نسبت به شیر توپی افت فشار بالاتری دارد و بهتر است در خطوطی که نیاز به تنظیم جریان سیال دارید از شیرهای توپی استفاده کنید؛ زیرا کارایی بالاتری دارد.
شیرهای پروانه‌ای می‌توانند حداکثر 60 بار فشار و 250 درجه دما را تحمل کنند در صورتی که شیر توپی تا 1000 بار فشار و 400 درجه دما را تحمل می‌کند.
مزیت دیگر شیر توپی این است که می‌تواند اتصال سه طرفه و حتی 4 طرفه داشته باشد که به این مدل شیر توپی شیر سه راهی و شیر چهار راهی گفته می‌شود که به صورت اتصال دنده ای و فلنج دار عرضه می‌گردد.
شیرهای پروانه ای برای سیال‌های مانند مایعات و گازها مناسب هستند و در صورتی که برای سیال‌هایی مانند جامدات و سیال‌های خشک از انها استفاده شود لاینر اب بند شیر دچار ساییدگی و حتی پارگی می‌گردد و این امر باعث ایجاد نشتی و خرابی شیر می‌گردد.
از شیرهای توپی نیز نباید برای سیال‌هایی که غلظت بالایی دارند استفاده گردد؛ زیرا این امر باعث می‌شود تا سیال به مرور زمان به پشت گوی و سیت شیر نفوذ کند و به خاطر داشتن غلظت بالا و با گذشت زمان پشت گوی بماند باعث کاهش عملکرد و خرابی شیر توپی گردد.
چرا شیر پروانه ای به این نام شهرت گرفته است؟
میله شیر پروانه‌ای حکم بدن پروانه و دیسک آن حکم بال پروانه را دارد و باز و بست شیر پروانه‌ای به‌صورت 90 درجه حکم بال زدن پروانه را دارد و این حد از شباهت به پروانه باعث شد تا این شیر به شیر پروانه ای شهرت یابد.
عیب اصلی شیر پروانه ای چیست؟
بر خلاف شیر توپی فلنج دار و دنده‌ای دیسک شیر پروانه‌ای به‌صورت مداوم در جریان سیال قرار دارد و این امر باعث ایجاد افت فشار و تجمع زباله و گرفتگی شیر می‌گردد و این امر باعث خرابی و ضعف عملکرد شیر می‌گردد.
نکته:
شیرهای پروانه ای دارای 2 پورت هستند در صورتی که شیرهای توپی میتواندد چندین پورت داشته باشند.
از شیر پروانه ای کجا استفاده می‌شود؟
از شیرهای پروانه‌ای به‌خاطر سبک بودن و اشغال فضای کمتر نسبت به انواع شیر توپی در خطوطی که افت فشار مطرح نیست و فضا کم است بیشترین استفاده می‌گردد.
پیشنهاد فولاد پارسه: شیر پروانه ای
ویژگی شیر پروانه ای نسبت به شیر توپی
- قیمت مناسب نسبت به شیر توپی
- عملکرد سریع‌تر
- وزن سبک
- امکان تعویض لاینر آب‌بند در صورت خرابی
- اتصال سریع‌تر به خطوط پایپینگ
- اتصال بدون فلنج و به‌صورت بین فلنجی
- مناسب برای سیال‌هایی مانند: مایعات و گازها
ویژگی شیر توپی نسبت به پروانه ای
- اتصال به‌صورت دنده‌ای و فلنج دار
- عملکرد باز و بست 90 درجه
- افت فشار کمتر نسبت به شیر پروانه‌ای
- امکان اتصال 3 راهی و چهار راهی
- تحمل فشار 1000 بار و دما 400 درجه سانتی گراد
- امکان آب‌بندی 100 درصدی
- مناسب برای سیال‌هایی با خورندگی و دمای بالا
- طول عمر طولانی‌تر
کاربرد شیر پروانه ای
همان‌طور که گفته شد شیرهای پروانه‌ای تنوع بالایی دارند که از این شیرها در انواع خطوط پایپینگ صنعتی و ساختمانی برای انواع سیال با دما و فشار کاری مختلف استفاده می‌گردد مانند:
- سیستم انتقال فاضلاب
- سیستم آب‌رسانی شهری
- انواع موتورخانه‌ها
- تصفیه‌خانه‌ها
- سدها و نیروگاه‌ها
- زمین‌های کشاورزی
- صنایع دارویی و غذایی
- کشتیرانی
- نفت و گاز و پتروشیمی
کاربرد شیر توپی
از شیرهای توپی نیز به دلیل تحمل دما و فشار کاری بالا در صنایع مختلف برای انواع سیال با دما و فشارهای بالا استفاده می‌گردد مانند:
- صنایع نفت و گاز و پتروشیمی
- صنایع داروسازی و غذایی
- کشتیرانی
- نیروگاه‌ها
- سدسازی
- کارخانه‌های کاغذ
- صنایع آرایشی و بهداشتی
- تصفیه‌خانه‌ها
نتیجه گیری
پس باتوجه به توضیحاتی که داده شد برای انتخاب درست باید به این نکات توجه کرد که شیرهای پروانه‌ای برای سیال‌های جامد مناسب نیستند، اگر در خطوط پایپینگ افت فشار اهمیت دارد شیر پروانه‌ای گزینه مناسبی نیست و باید از شیر توپی استفاده کرد، شیرهای توپی برای سیال‌های غلیظ مناسب نیستند، شیرهای پروانه‌ای دارای 2 پورت هستند در صورتی که شیر توپی می‌تواند چندین پورت داشته باشد.
همچنین شیرهای توپی دما و فشار بالاتری نسبت به شیرهای پروانه ای تحمل می‌کنند. پس نتیجه گیری می‌کنیم برای انتخاب درست باید به نوع سیال، نوع اتصال، فشارکاری، و عملکرد باز و بست شیر دقت نمایید تا بهترین گزینه را انتخاب نمایید.
در این مقاله سعی کردیم تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای را به صورت کامل برایتان توضیح دهیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
برای دریافت مشاوره رایگان درباره خرید هر یک از شیر های توپی یا پروانه ای میتوانید با کارشناسان شرکت فولاد پارسه تماس بگیرید